ცოდნა და ჩიტის გალობა

სიყვარულზე და ძვირფას ადამიანებზე ყველაზე რთულია გზიანი ლაპარაკი - ახლოს მიხვალ და ვნებები აგეშლება, დისტანცირდები და - შეიძლება ყველაზე მნიშვნელოვანი დაგავიწყდეს. თუმცა, მე მსგავსი არაფერი მემუქრება, რადგან ჩემი სუბიექტური იდენტობა გაჟღენთილია ამ მყუდრო, სვანური თემის წიაღიდან შეთვისებული თვალუწვდენელი მოგონებებით, განცდებით, შთაბეჭდილებებით და ცოდნით.

როდესმე, ალბათ, დავჯდები და აღმოსავლელი მეზღაპრის გულმოდგინებით წვრილად მოვყვები ამ სამყაროზე, მაგრამ ჯერ ხომ უნდა დავიწო?!

დასაწყისისთვის ორი გმირი ავირჩიე: დეიდაჩემი – ცირა გაბიანი და დედამისი, მარიამ სვანიძე ანუ ქალები, ვისაც ჩემს ცოდნის სამყაროსთან ზიარებას უნდა ვუმადლოდე.


მარჯვნიდან: გოგუცა ბაბლუანი, სემნარ გაბიანი და მისი მეუღლე მარიამ სვანიძე, ჟენია სვანიძე, 1935 წელი

ექვსი წლისა ვარ. ერთადერთი ადგილი, სადაც ყოველთვის გულის ფანცქალით მიმეჩქარება, მარიამის სახლია: პატარა მყუდრო, ლექსებითა და არაკებით გაჯერებული. მისი ოთახის კარი სულ ღიაა, დერეფანი კი სავსეა ჩიტებით.

საუზმის შემდეგ უკანმოუხედავად გავრბივარ მასთან. ვიცი, რომ ისიც მელოდება. უკვე ათ წელზე მეტია საწოლსაა მიჯაჭვული და თანამოსაუბრე ჰაერივით სჭირდება.

- მოხვედი?! მოდი, ჩამოჯექი და მითხარი – რა ხდება სოფელქვეყანაზე.

მეც წვრილად ვუყვები სოფლის ამბებს. ერთი სული მაქვს დროზე ჩავარაკრაკო, რადგან ჩემთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი მომენტი მოვიახლოო.

როგორც იქნა მოვრჩი, მოხუცს შეკითხვები გამოელია.

ახლა კი დროა საწოლთან ახლოს მოვკალათდე და გავიხსენო, - სად გავჩერდით გუშინ? ყველაფერი ზედმიწევნით ზუსტად მახსოვს და მარიამიც თხრობას განაგრძობს.

ლექსია თუ ამბავი – მისთვის ყველაფერი ერთნაირად მნიშვნელოვანია, ერთნაირი გულმოდგინებით იწყებს საუბარს და შიგადაშიგ მზერას ჩემსკენ მომართავს: სმენით კი ვუსმენ, მაგრამ მომწონს თუ არა, - აინტერესებს.

მე კი ისეთი სახე მაქვს, თითქოს ადამიანის ხმას კი არა, - მუსიკას ვუსმენ. რაღაც უცნაური, ენითაუწერელი, მომნუსხველი ჰანგი იფრქვევა გარშემო.

... და აი, დასრულდა დღევანდელი ისტორია. ჯერ კარგად გამორკვეული არ ვარ, როცა დერეფნიდან ჩიტის გალობა მესმის - თითქოს სამადლობელო ჰიმნს უძღვნის მარიამს. უკვე მერამდენე დღეა გულყვითელა ასე იქცევა და დანამდვილებით ვიცი, რომ ხვალაც იგივე განმეორდება.

ახლაც მკაფიოდ ჩამესმის მარიამის დამატყვევებელი, ცოდნის ძიებისკენ მომწოდებელი ხმა: ფრაზები მისეული “ვეფხისტყაოსნიდან”, ლუკა თათეიშვილის პოემიდან “სიყვარული”, ეთიკური არაკებიდან და სკაბრეზული ლექსებიდან. როგორც კი თხრობა მინელდება, - მელოდიას გულყვითელა აგრძელებს. მე ორივეს თანაბარი ინტერესით ვუსმენ, ვსწავლობ და ვტკბები.

ეს უცნაური სამთა კავშირი ბავშვობის უძლიერესი შთაბეჭდილებაა, რომლის წყალობითაც, ჩემთვის, ცოდნა და ჩიტის გალობა უერთმანეთოდ წარმოუდგენელია.


მარიამისადმი ჩემი გრძნობები და სიყვარული დღეს უკვე მის ქალიშვილში გრძელდება. მასთან საუბარი და რაიმე საკითხზე მსჯელობა ერთი სიამოვნებაა. ისე არაფერს დაიჯერებს, თუ გონების თალით არ შეხედა. ცოდნისადმი მისეული მიზანსწრაფვა ყოველთვის მისაბაძი მაგალითი იყო ჩემთვის.

მაგრამ ბედმა უმუხთლა: რეპრესირებული მამის (სემნარ გაბიანი) ქალიშვილმა სკოლის დამთავრება კი მოახერხა, მაგრამ სწავლა ვეღარ გააგრძელა. ჯერ იყო და - 21 წელი ლოგინად ჩავარდნილ დედას უვლიდა, შემდეგ – ძმას, გურგენს.

ვარამის მიუხედავად, წიგნთან კავშირი არასოდეს გაუწყვეტია.

სკოლისდროინდელი ამბებიდან ხალისით იგონებს: “ ბავშვები ერთმანეთს წიგნებს ვპარავდით. ზოგიერთებს ეს ძალიან გვაწუხებდა. მერე ვირაცამ ამბავი მოიტანა – ლენინს უთქვამს: წიგნის ქურდი ქურდი არ არისო და შვებით ამოვისუნთქეთ.”
მეოცე საუკუნის 60-იანი წლებიდან გაზეთ “საბჭოთა სვანეთში” აქვეყნებს კორესპოდენციებს და ლექსებს.

2003 წელს კი – წლების ნამუშევარი და რომანი “გაჭირვებამ მათქმევინა” წიგნად გამოსცა. აქვეა მის მიერ მოძიებული, ისტორიული დოკუმენტები ჩვენი წინაპრების შესახებ. განსაკუთრებით შთამბეჭდავია, ბესარიონ ნიჟარაძის მოგონება სიმონ მღვდელზე, რომელიც მის, 1881 წლის, ისტორიულ-ეთნოგრაფიულ წერილებშია შესული.

აი, ეს ადგილი, დეიდაჩემის წიგნიდან:

“ ... ახლა უშგულს მიაქცია ყურადრება უსლარმა, გაიგო, რომ უშგულს გარდა სვანეთი ასე თუ ისე შეერთებულია რუსეთთან. მოინდომა ეს საქმე თვითონ გაეთავებინა და კიდეც გათავდა ერთის კაცის მეცადინეობით, რომელზედაც რამდენიმე სიტყვის უთქმელობა უსამართლობა იქნება. ჩვენ ვამბობთ ლაშხეთელ მღვდელ სიმონ გაბიანზე, რომელიც უეჭველად უნდა ჩაითცვალოს თავისუფალი სვანეთის და განსაკუთრებით უშგულის პირველ მისიონერად. მღვდელი სიმონ გაბიანი ბუნებით სვანია. ცხოვრობს სადადიანო სვანეთის, ლაშხეთის საზოგადოებაში, სოფელ შგედს. როგორც დიდი ხნის დამსახურებული იღებს პენსიას, 130 მანეთს. მღვდელი სიმონი დღეს 108 წლის მოხუცია, მაგრამ ისე ცოცხალი, ისე ჯანმრტელი, რომ არავინ დაიჯერებს, თუ იმისი წლოვანება 60 წელს აღემატება. ტანად პატარაა, თმა-წვერ გაყვითლებული, თავისებურად ჩაცმა-დახურვიდა და ცხოვრების მოყვარე. ეს “პატარა ხუცესი” ( სვან. კოტოოლ ბაპ) დანახვისთანავე მიიქცევს მნახველის ყურადღებას. საღმრთო წერილი უსწავლია ცაგერის მონასტერში, მღვდლად კურთხეულა მარტვილში. საღმრთო წერილის ცოდნაში ბევრი რამ აკლია, ნამეტურ ტიბიკონში, მაგრამ ეს სრულიადაც არ უშლიდა პატარა ხუცესს, რომ ღმერთი წმინდის გულით შეეყვარა და ხალხის გულიც მოეგო. უშგული დღესაც წმინდანსავით უყურებს ამ ხუცესს. წარსულიდან ბევრი რამ ახსოვს სიმონ მღვდელსა. იგი იცნობდა უწინდელს საქართველოს ეგზარხოსს ისიდორეს, ახსოვს მუხრანბატონი და რაფიელ ერისთავი, როდესაც ისინი ქუთაისში ყოფილან სამსახურში. ბარტოლომეი, დიმიტრი ბაქრაძე, უსლარი, რადდე, - ყველა იმის დროს ყოფილან სვანეთში. ბევრს საინტერესო რამეებს მოჰყვება თავის ნაცნობობის შესახებ დიდკაცებთან. მოვიყვან ორს. როდესაც ეგზარხოსმა ისიდორემ ( ახლანდელი პეტერბურგის მიტროპოლიტი) დამიბარა ტფილისშიო, მიამბო სიმონ მღვდელმა, - დიდი მადლობა მითხრა სვანეთში მოღვაწეობისათვის და სკუპიოთი დამაჯილდოვა. სკუპიოზე უარი განვაცხადე და შევატყვე ეგზარხოსს არ ეჭაშნიკაო. რომ დამემშვიდებინა ეგზარხოსი, მოვახსენე: თქვენო მეუფებავ, მე რომ ეს თქვენი საჩუქარი წავიღო, სვანები სხვანაირად იფიქრებენ რასმე და შეიძლება ისე არ გამიგონონ, როგორც აქამდის მიგონებენ. ჩემის აზრით, ის ემჯობინება ეს სკუპიო იმას უბოძოთ, ვისაც გაუხარდება და მე - კი თქვენი ლოცვა-კურთხევა გამატანეთ სვანეთშიო.

ერთი ახირებული ხასიათი სჭირს სიმონ მღვდელსა: თავის ხანგრძლივს სიცოცხლეში გული (მკერდი) არ შეუკრავს, ასე რომ მუდამ გულღია დადის: პერანგის ღილსაც არ იბნევს. თავად გიორგი ერისთავს არ მოსწონდა ესა და რამდენჯერმე მთხოვა, რომ პერანგი მაინც შემებნია, მაგრამ მე მაინც ჩემი მემართებოდა. ერთხელ, ქუთაისს დამიბარა. გამოვცხადდი ჩვეულებრივ გულგაღებული. როდესაც გამოვეთხოვე, თავადმა ერისთავმა მიბრძანა, რომ ხვალ თქვენ მოგიტანენ ახალ ტანისამოსს, ჩაიცვით და ისე მობრძანდითო. თურმე ერისთავს ებრძანა, რომ ხვალისათვის ახალი ტანისამოსი შეეკერათ ჩემთვის. მეორე დილას თერძმა მომიტანა და თავისი ხელით შემიბნია ახალუხისა და კაბის დუგმები. ავდექი და ერისთავთან მივედი. ლაპარაკის დროს ყველა დუგმა შემხსნოდა ჩემდაუნებურად. ერისთავმა რომ ამას შეხედა, მითხრა: მამაო, როგორც გიწირავს, ისე სწირე, - ეტყობა, ვერაფერი დუგმა შენს გულს ვერ შეჰკრავსო...”

ბესარიონ ნიჟარაძე უდაოდ მოხიბლულია ამ ისტორიებით. განსაკუთრებით კი - სიმონ მღვდლის “გულღიაობით”.

დიახ, სწორედ ეს არის ჩემთვის სოფელი, დედულეთი – გული, რომელიც არანაირი დუგმით და დოგმით არ შეიკვრება. გული, რომელიც ერთნაირად ღიაა ცოდნისა და ჩიტის გალობისთვის.

ლელა გაფრინდაშვილი
”ჩვენი სოფელი” N5 (11), 2008
”ფანდარასტ”- ული ომი და წაგებული მშვიდობა
ვუძღვნი ზალიკო ქიქოძის ხსოვნას

ერთი ფილოსოფოსი მახვილსიტყვაობდა: რა უცნაური არსებაა ეს ადამიანი - განგებამ ფიქრის უფლება უბოძა და ის მაინც სიტყვის უფლებისთვის იკლავს თავსო.

არადა, რომ არა აზრის გ/ამო/თქმის და სხვებისთვის გაზიარების ეს უცნაური მიზანსწრაფვა, ალბათ ამ წერილის დაწერის სურვილი არ გამიჩნდებოდა. არც ჩემს მიერ განცდილი “ომი-მშვიდობის” გაპაექრების ისტორიას მოგიყვებოდით და თქვენი თანაგანცდის იმედიც არ მექნებოდა.

წერის სურვილი ომის პროცესში მიმდინარე საზოგადოებრივმა მითქმა-მოთქმამაც გამიძლიერა: ერთნი ამტკიცებდნენ, რომ ხელისუფლება რუსეთს შეეკრა, ხოლო მეორენი – ეს ყველაფერი დასავლეთის ხელდასმით მოხდაო. ამ ვარაუდებში, ძნელი არ არის აზროვნების საბჭოური დაღის ამოცნობა: ყველაფრის მიზეზი გარეთ არის, სხვაგან და სხვებში, პოლიტიკური პროცესები კულისებში, საზოგადოებისგან ფარულად იგეგმება, ჩვენ ვერასოდეს გავიგებთ და , მით უმეტეს, ვერ შევცვლით ისტორიის მდინარებას.

ამას თან დაერთო ეთნოცენტრიზმით გამოწვეული ფსიქოზი იმის თაობაზე, რომ დასავლეთი კარგად ვერ ირჯება ანუ ხმალ-ხანჯალ-აბჯარ-მუზარადი ვერ აისხა და ვერ ეკვეთა ღვთისმშობლის წილხვედრი ხალხის მტერსა და დუშმანს!

ვინც დღემდე ასე ფიქრობს, მისთვის ახია რაც მოხდა და რაც მოხდება. მაგრამ ოდესმე ხომ უნდა მივხვდეთ, რომ შეუძლებელია ყველა ჩვენი უბედურების მიზეზი ყოველთვის ჩვენგან შორს, ჩვენთვის მიუწვდომლის წიაღში იყოს. ხომ შეიძლება უახლესი ისტორიის გაკვეთილებით მაინც ვისწავლოთ, რომ - ეს ჩვენ ვართ ჩვენი დღევანდელობის მიზეზი? ჩვენ წავაგეთ მშვიდობა, რადგან ომის სამზადისს მივუყრუეთ და ვერ ვხვდებოდით, რომ მეგობრები მშვიდობისკენ მოგვიწოდებდნენ არა მხოლოდ იმიტომ, რომ მათ რეგიონში თავიანთი ინტერესები აქვთ, არამედ იმიტომაც, რომ ეს კონფრონტაცია საქართველოს ავნებდა და დააზარალებდა.

არ დაიჯეროთ, რომ ევროპას რუსეთი ჩვენმა ხელისუფლებამ გააცნო! გაიხსენეთ მეორე მსოფლიო ომი, კავკასიური ომები, ჩეჩნეთის ტრაგედია, ბესლანი, ნორდ-ოსტი და ჩაწვდით ამ შეხედულების აბსურდულობას!

დაინახეთ, რომ ჩვენს დიდ მეზობელთან ომს ვერასოდეს მოიგებ, მშვიდობას კი – დიდი ხნით და აუცილებლად წააგებ.

მშვიდი და მშვიდობიანი

აფხაზებს და ოსებს პირველად 2000 წელს, საერთაშორისო ორგანიზაციის Iნტერნატიონალ Aლერტ- ის მიერ ორგანიზებულ სემინარზე, შევხვდი. მათთან დალაპარაკება ცოტა კი მაშინებდა, რადგან ომთან ემოციურად არაფერი მაკავშირებს. ბევრი მძიმე შეფასება და კრიტიკული აზრი მოვისმინე, მაგრამ ასევე დავინახე, რომ ამ აგრესიული ამოთქმის გარეშე შეუძლებელია გადატანილი ტრაგედიისგან დისტანცირება. ადამიანებს უნდათ გაგაგებინონ მათი განცდები, დაგროვილი და ვერგამოთქმული ნაფიქრალი, რათა შენი თანაგანცდა გამოიწვიონ. მხოლოდ მომხდარის შეფასების შემდეგ შეიძლება დაიწყოს გადაფასების ანუ მომავლის შენების პროცესი.

ასეც მოხდა. წარსულის გადააზრებამ თანამშრომლობის სურვილი დაბადა. ჩვენს ერთობაში ყველა კავკასიური ეთნოსის წარმომადგენელი ქალი მონაწილეობდა, ამიტომაც მას კავკასიელ ქალთა ლიგა /ჩაუცასუს ჭომენ’ს Lეაგუე დავარქვით.

2003 წლის სექტემბერში ლიგელები (ანა ჩოჩიევა, აზა ხაჩიროვა, აიშატ მაგომედოვა, ნათელა აკაბა, ირინა გრიგორიანი, ვალენტინა ჩერევატენკო) ცხინვალში შევიკრიბეთ. Aანამ გამორჩეულად სტუმართმოყვარე მასპინძელი შეგვირჩია, ამიტომ დაძაბულობა და შიში არავის გვიგრძვნია.

ყველა შეხვედრა ომის წლებში გადატანილი უბედურების გახსენებით იწყებოდა და ქართულ-ოსური ურთიერთობების საუკეთესო მაგალითებით მთავრდებოდა.

არასოდეს დამავიწყდება დევნილთა საერთო საცხოვრებელს შეკედლებული ქალი, რომელიც დერეფანში შემოგვეგება და თავისი შემზარავი ისტორიის თხრობა დაიწყო: როგორ ატარა დაჭრილი ქალიშვილი ტყე-ტყე და როგორ დალია სული საბრალომ. თვალებგაფართოებული ვუსმენდი და ცრემლები თავისთავად მდიოდა. თავზაედაცემული ვიყავი ამ სიგიჟის ზღვარზე მდგომი ქალის საცოდაობით და ვერ ვწყნარდებოდი.

ცხინვალელ პოლიტიკოსებს და სამოქალაქო სექტორის წარმომადგენლებს უფრო კარსმომდგარი საპარლამენტო არჩევნები აინტერესებდათ და ამიტომ კომუნიკაციას პოლიტკორექტულობისა და დიპლომატიის სუნი ასდიოდა – აზრებიც და ემოციებიც თითქოს აფთიაქის სასწორზე იდო და წონასწორობას არ კარგავდა.

ერთ-ერთი დისკუსიის ბოლოს, ჩემი მზერა კედელზე გაკრულმა მთამსვლელების ფოტომ მიიპყრო. იქვე მდგომმა ახალგაზრდამ ჩათვალა, რომ ალპინიზმის ფანი ვარ და გამომელაპარაკა:

- ძალიან მიყვარს ეს საქმე, სვანეთში, ხევსურეთში, რაჭაში ყველგან ნამყოფი ვარ.

- მე კი ვერაფრით გაგაკვირვებთ მაგ სფეროში. უბრალოდ ეს კაცი ზალიკოს მივამსგავსე და ამიტომ დავაკვირდი.

ეს ვთქვი და ყმაწვილს თვალები საახალწლო გირლიანრებივით აენთო. ვიფიქრე, ახლა ხელში ამიყვანს და დამაბზრიალებს- მეთქი.

- ქიქოძეს იცნობ? ჩემი მეგობარია. აი, ვინ მიყვარს ძმასავით. აი, ვინ არის მშვიდი და მშვიდობიანი. აუცილებლად მომიკითხე, არ დაგავიწყდეს!

რომ არა ჩვენი მასპინძლის მანქანის გამოჩენა, ამ ბიჭს თავს ვეღარ დავაღწევდი. გარშემო ყველამ იფიქრა, რომ დიდი ხნის უნახავმა ნათესავებმა ერთმანეთი ვიპოვნეთ.

ცხინვალიდან მე და ყარაბახელი ირინა გრიგორიანი ერთად დავბრუნდით. თბილისში, როცა ვემშვიდობებოდი, მითხრა:

- ერთი გამაგებინა, რა კონფლიქტი გაქვთ თქვენ და ოსებს? ერთმანეთთან ისე მიდი- მოდიხართ, არავის ეკითხებით. ჩემს ქალაქში რომ აზერბაიჯანელი ჩამოვიდეს, დაცვით უნდა იაროს. შენ კი ისე დასეირნობდი, რომ პასპორტიც არავის უკითხავს. იმ დიდ ბაზრობაზეც ყველა ერთად ვაჭრობს.

მაშინ ვერც ვიფიქრებდით, რომ ეს ვითარება მალე კარდინალურად შეიცვალებოდა: ერგნეთი დაიკეტა და 2004 წლის ზაფხულში კინაღამ ომი დაიწყო. მაგრამ ყველა, ვინც ხმის ამოღება გაბედა, ლამის ეშაფოტზე აიყვანეს.

პარლამენტარმა ივლიანე ხაინდრავამ ხელისუფლება კონფლიქტის მოგვარების სტრატეგიული გეგმის უქონლობაში და ფარულ, საომარ “თამაშებში” დაადანაშაულა:

“... დღისით სამშვიდობო მოლაპარაკებები, ღამით – ომი. შთაბეჭდილება ისეთია , თითქოს საქართველოს ცალკე დღისა და ცალკე ღამის მთავრობები ჰყავს. უფრო სწორად ჰყავს ღია, ფორმალური და ოფიციალური მთავრობა, რომელიც რატომღაც შეზღუდულია თავის მოქმედებაში და მის პარალელურად – ჩრდილოვანი, არაფორმალური, არაოფიციალური ჯგუფი, რომელიც არალეგალური – კონსტიტუციისა და კანონმდებლობის მიღმა არსებული ბერკეტებით მართავს პროცესებს. თანაც მართავს ცუდად, სამაგიეროდ – ყოველგვარი პასუხისმგებლობის, უფრო სწორად – პასუხისგების გარეშე...…”

გიორგი არველაძეს, ხელისუფლების მეხოტბესა და დამქაშს, ივლიანე ხაინდრავას მიერ დასმულმა კითხვებმა, რატომღაც ბაბურინისა და ჟირინოვსკის ანტიქართული პათოსი გაახსენა. გაღიზიანების მიზეზი ნათელი იყო: პასუხისგებას ვინ შეჰბედავდა სიტყვაძვირ და “ბრძენ” ირაკლი ოქრუაშვილს, ცეცხლით და მახვილით რომ დაერია მტყუანსა და მართალს? პასუხისმგებლობაც პოსტრევოლუციურ საქართველოში აღარავის ახსოვდა. თუმცა, ხელისუფლებაში ჯერ კიდევ იყვნენ ადამიანები, ვინც ომის დაწყებას არასოდეს დაუშვებდა.

ამ სამხედრონარევ “ჰუმანიტარულ შტურმს” კინაღამ ანას მეუღლე, ალან პარასტაევი შეეწირა. იგი 30 დეკემბერს ცხინვალელმა სამართალდამცავებმა სასტიკად სცემეს, რადგან ქართული სოფლებისთვის განკუთვნილი ჰუმანიტარული ტვირთის ცხინვალში დაკავების მიზეზით დაინტერესდა. მე და მარინა ფაღავამ იგი საავადმყოფოში მოვინახულეთ. შუა საუბარში ვიყავით, როცა ოთახში ზალიკომ შემოანათა.

გაოცებული ვუყურებდი ალანის რეაქციას: ისე წამოხტა, თითქოს არაფერი სტკიოდა და სტუმარს გადაეხვია. ამ სანახაობით ნასიამოვნებს, გონება გამინათდა და ოსი ბიჭი გამახსენდა, გულწრფელი, კეთილშობილი სიხარულით სავსე თვალებით. რაც მთავარია, - მივხვდი, რომ ასეთი სიყვარული რომ დაიმსახურო, ზალიკოსავით მშვიდი და მშვიდობიანი უნდა იყო. ბევრ ოსს და ქართველს ახსოვს, - რა დღე აყარეს მას პირველი მოწვევის ნაცებმა 1991 წელს, როცა ოსეთის ავტონომიური ოლქის გაუქმების უგუნურებაზე ალაპარაკდა.

სირცხვილი და სინდისი

მალე ვითარება აფხაზეთშიც დაიძაბა. ქართულმა მძიმე ტექნიკამ თავი ენგურის ხიდთანაც მოიყარა. აქვე, 1 ივნისს, ბავშვთა საერთაშორისო დღისადმი მიძღვნილი აქციაც ჩატარდა: 200-მდე ბავშვი, სამხედრო ფორმაში გამოწყობილი, სათამაშო ავტომატებით შეიარაღებული, მწობრად მარშირებდა.

ახალი კონფრონტაციის მოლოდინით შეშფოთებულმა აფხაზმა ქალებმა რამოდენიმე ქართველს ( ნაირა გელაშვილი, ანა წვინარია- აბრამიშვილი, მარინა ელბაქიძე, იულია ხარაშვილი, მარინა ფარავა, ლელა გაფრინდაშვილი, დავით დარჩიაშვილი, ალა გამახარია, თინათინ ხიდაშელი, გია ანჩაბაძე, ნოდარ სარჯველაძე, პაატა ზაქარეიშვილი) წერილი მოგვწერეს, სადაც ქართველ ლიდერთა სამშვიდობო განცხადებებისა და მათი ქმედების ურთიერთგამომრიცხაობაზე საუბრობდნენ და ასევე აფხაზური საზოგადოების მოლოდინზე, რომ მშვიდობის დროშის ქვეშ გაერთიანებული პოლიტიკოსთა შორის რომელიმეს ეყოფოდა გამბედაობა და 1992-1993 წლების მოვლენებს შეაფასებდა.

“... ძვირფასო კოლეგებო, იმედი გვაქვს, რომ თქვენ იზიარებთ ჩვენს შეშფოთებას. დარწმუნებულები ვართ, რომ საჭიროა ყველაფრის გაკეთება იმისათვის, რომ ახალი ქართული ლიდერების პოპულისტურმა განცხადებებმა და უპასუხისმგებლო საქციელმა არ ჩაშალოს სამშვიდობო პროცესი. ამასთან დაკავშირებით გთავაზობთ, გავატაროთ რიგი ერთობრივი ზომებისა:

1. გამოვაცხადოთ დროებითი მორატორიუმი ყოველგვარ ცალმხრივ ქმედებაზე – არასანქცირებული ვიზიტები ორივე მხრიდან, აგრეთვე მასობრივი მიტინგები, მსვლელობები და მანიფესტაციები (მათ შორის, სამშვიდობო ლოზუნგებით გამართული) უშუალოდ უსაფრთხოების ზონასთან. უნდა ვიცოდეთ, რომ უსაფრთხოების ზონასთან ყოველგვარ დესტაბილიზაციას შეუძლია გამოიწვიოს პროვოკაცია და ძალადობის ესკალაცია.

2. უმოკლეს დროში შედგეს ტელეხიდი სოხუმი_თბილისი, რომ საზოგადოების წარმომადგენლებმა იმსჯელონ შექმნილი ვითარების გარშემო და მონახონ დაძაბულობის განმუხტვის გზები.

ჩვენ ვალდებულები ვართ ყველაფერი გავაკეთოთ იმისათვის, რომ შევინარჩუნოთ ბოლო წლების მიღწევა – ერთმანეთისადმი პატივისცემა და ურთიერთგაგების დასაწყისი, რაც დაგვეხმარებოდა მშვიდობიანი მომავლის აშენებაში”.

ამ წერილის პასუხად, გერმანიაში მცხოვრები ემიგრანტის, რესპუბლიკური პარტიის წევრის (ფსევდონიმით “მეგობარი”), 1931 წელს დაბეჭდილი ანალიტიკური სტატია მოვიძიეთ და გაზეთ “24 საათში” გამოვაქვეყნეთ. ავტორი ქართველების მიერ აფხაზთა მიმართ დაშვებულ 3 შეცდომაზე საუბრობს: 1. აფხაზების ქართველებად გამოცხადება და ამით მათი ეროვნული ღირსების შელახვა, 2 – მენშევიკური მთავრობის მიერ ამ ხალხის მიმართ უპასუხუსმგებლო ეკონომიკური პოლიტიკის გატარება და 3 . გენერალი ჯუღელის გვარდიის აფხაზეთში შესვლა და იქ გაჩარებული ძარცვა-გლეჯა და ძალადობა.

“მეგობარი” ამაოდ ნატრობდა, რომ ეს შეცდომები ქართველებს აღარასოდეს დაეშვათ. 90-იანი წლების დასაწყისში ისტორია განმეორდა და თანაც უფრო მძიმე და დამანგრეველი შედეგებით.

ამ დღეებში, როცა აფხაზეთიდან გამოგზავნილ წერილს ვკითხულობი, უკანა მხარეს რაღაც მინაწერი აღმოვაჩინე. “სირცხვილი და სინდისი” – ასე დამირქმევია გამოხმაურებისთვის, რომელიც ვერ დავასრულე და აფხაზებთან გაგზავნაც სამომავლოდ გადავდე.

დიახ, 2004 წლის მოვლენების შემდეგ დუმილის გამო თუ ვინმემ შემარცხვინა, ათასი თავის გასამართლებელი მიზეზი შემიძლია მოვიფიქრო. ბოლოს და ბოლოს ვიტყვი, რომ მე მაინც ვერაფერს შევცვლიდი და ვერავის დავარწმუნებდი – მეთქი.

მაგრამ რას ვუზამ სინდისს?! ამ მამხილებელ გონებას ხომ ვერაფერს გამოაპარებ და ვერ დაუძვრები, რადგან იგი თვითრეფლექსიას და საკუთარი შეცდომების აღიარებას გაიძულებს. მხოლოდ მისი წყალობით შემიძლია ვთქვა, რომ ჩემმა დუმილმა გამოიწვია “მშვიდობის” მარგინალიზება და მილიტარიზმის კულტივირება.

“სიყვარული” თუ “ჟიმაობა”

2005 წლიდან პატრიოტული პროპაგანდა და მილიტარისტული სულისკვეთება ძალას იკრებდა. კლიპი კლიპზე მზადდებოდა და ისეთი შთაბეჭდილება რჩებოდა, რომ როგორც კი იმღერებ, - ტერიტორიასაც უმალ დაიბრუნებ.

ქართული საზოგადოების ნაწილი გვარიანად კი ქირქილებდა ამ ვირტუალურ, სასიმღერო “ომობანაზე” , მაგრამ მისი შინაარსი საკადრისად არავის გაუკრიტიკებია. მაგალითად: არავის დაუსვამს კითხვა ზუმბასთვის იმის თაობაზე, თუ რატომ შეცვალა მან გალაკტიონის ტექსტი და ფრაზას “ზღვა, რომელიც შორია” რატომ ამჯობინა “ზღვა, რომელიც ჩვენია”? ასევე არავინ დაინტერესებულა, - სად გაამგზავრა ამ ბიჭმა ეს თავისი ნაცნობ-მეგობრები და დევნილები მაშინ, როცა ენგურის ხიდზე რუსები დგანან?

მილიტარისტული ჰიმნოგრაფიის მწვერვალი, “ფსოუს წყალი”, უკვე ააშკარავებს საომარ მზადებას, შეჰხარის ბრძოლისა და თავგანწირვის რომანტიკას.

ფსოუს წყალი, აფხაზეთის კონფლიქტის დაწყებიდან მოყოლებული, ქართული სახელმწიფოებრიობის და ერთიანობის საკრალურ სიმბოლოდ იქცა. გახსოვთ ალბათ, რა დიდი გზნებით დაეწაფა მას გიორგი ყარყარაშვილი. ალბათ ამიტომ ემუდარება მომღერალი, ნინი ბადურაშვილი, ქართველ მებრძოლებს მამულის საზღვარზე მოჩუხჩუხე, უკვდავმყოფელ სითხესთან ზიარებას.

სიმღერის ვიზუალური ნაწილიდან კიდევ შეიძლება რაღაცის გაგება, მაგრამ ტექსტი სავსეა ნაძალადევი სიტყვათშეთანხმებებით და ხელოვნური, გულისამრევი მაღალფარდოვანებით.

წარსულიც და აწმყოც, ომით გამოწვეული სისხლი, ცრემლი და ძაძები თურმე დროის ბრალია და მასვე ეკისრება პასუხისმგებლობა და არა - ქართულ და აფხაზურ საზოგადოებას. მოკლედ, ჩვენ მხოლოდ ფსოუს წყალს დავლევთ და მაშინვე შავი ზღვის სანაპიროზე აღმოვჩნდებით. თანაც უკვდავება და შვილების მადლიერება გარანტირებული გვაქვს.

ლექს-სენის სიმღერამ “კოკოითი ფანდარასტ” ბევრი გააღიზიანა, მაგრამ არა ტექსტის შინაარსის, არამედ - ოსურენოვანი ცნების “ფანდარასტ” გამოყენების გამო, რომელმაც შეურაცხმყოფელი გამოთქმები და რეპლიკები გამოიწვია. ბოლოს კი ქართული შოუ-ბიზნესის ვარსკვლავებმა, “ჭკუითა და წინდახედულებით გამორჩეულმა” მასხარებმა ამ სიმღერის სამარცხვინო ინტერპრეტაცია გააკეთეს და ფილარმონიის სცენიდან, მთელი თვეები გაჰკიოდნენ: “კოკოითის თურმე კაცი არ ჰქვია, კაცი კი არა, თურმე ფანდარასტია.” ამ უმეცრების კომენტირება ჩემს ძალებს აღემატება.

უკვე აღარაფერი მიკვირს. არც ერთ-ერთი ქართველი ინტელექტუალის, ივლისის ბოლოსკენ წამოწყებული ომის აპოლოგია შევიცხადე. მსჯელობის გასაშლელად, მან ამერიკული, 60-იანი წლების კონტრკულტურული მოძრაობისა და ვიეტნამის ომის მოწინააღმდეგეთა სლოგანი გამოიყენა: “Make Love Not War”. ფრაზის პირველი ნაწილის ქართული თარგმანისას ცნება “ჟიმაობა” გამოიყენა და არა – “სიყვარული”.

ხვდებით ალბათ, რომ ამ ინტელექტუალს ინგლისური ენის ცოდნას როდი ვუწუნებ. მე მხოლოდ მისი ლინგვისტური-ზნეობრივი არჩევანი მაღიზიანებს: როცა ამ უნიკალურ გამონათქვამში სიყვარულს ანუ მშვიდობას ვერ ამოიკითხავ, მაშინ ომი ანუ სიძულვილი გარდაუვალია.

ლელა გაფრინდაშვილი

“ცხელი შოკოლადი” N45, 2008
გადაბეჭდილია ჟურნალში ”დრო მშვიდობისა”, N20, 2009
გადაბეჭდილია კამპანია ”XATAMЗAIT/ბოდიში” -ის მიერ გამოცემულ გაზეთში ”კამპანია ბოდიში”, N 1(2), 2010, აპრილი